Wysiłkowe nietrzymanie moczu
Zgodnie z aktualnie przyjętą definicją International Continence Society (ICS), nietrzymanie moczu (NTM) rozumiane jest jako “skarga na jakikolwiek wyciek moczu”. Wedle danych epidemiologicznych zaburzenie to występuje u około 10% populacji. Problem ten dotyczy obojga płci, lecz u kobiet występuje dwa razy częściej niż u mężczyzn. NTM pojawia się u 30% - 60% kobiet w średnim i starszym wieku.
Na podstawie definicji International Continence Society (ICS) wyróżnia się poniższe rodzaje nietrzymania moczu:
- Wysiłkowe nietrzymanie moczu – wyciek moczu podczas wysiłku fizycznego, kichania, chodzenia, spoczynku - 49%
- Naglące nietrzymanie moczu – wyciek moczu poprzedzony uczuciem parcia naglącego (nagłej, niemożliwej do opanowania potrzeby oddania moczu; jest to objaw nie diagnoza) - 22%
- Mieszane nietrzymanie moczu – wyciek moczu związany z parciem naglącym oraz wysiłkiem, kichaniem, kaszlem - 29%
- Nietrzymanie moczu związane z zaburzeniami neurologicznymi.
Wymienić należy także pęcherz nadaktywny (overactive bladder – OAB), który określa się jako występowanie parcia naglącego, częstomoczu dziennego i/ lub nocnego z nietrzymaniem moczu albo bez tego objawu. Pęcherz nadaktywny bez nietrzymania moczu nazywa się „suchy”, pęcherz nadaktywny z nietrzymaniem moczu opisuje się jako „mokry”. OAB można stwierdzić po wyeliminowaniu stanów zapalnych układu moczowego oraz stwierdzeniu, że pęcherz usytuowany jest prawidłowo. Wysiłkowe nietrzymanie moczu (49% wszystkich NM) dotyczy do 200 mln kobiet na świecie, około 6 mln kobiet w Polsce. Jest to bardzo wstydliwym problemem, o którym nie rozmawia się z bliskimi, a nawet z lekarzem. Zagłębiając się w literaturę fachową, można dojść do wniosku, że zaburzenie to występuje u kobiet od dawna, a w związku z ewolucją i wydłużaniem życia staje się bardziej dotkliwe. Zauważono, że w okresie menopauzalnym problem często się nasila. Bezwiedna utrata moczu podczas wysiłku fizycznego jest związana z zwiększeniem ciśnienia w pęcherzu moczowym i jednoczesnym brakiem adekwatnej reakcji ze strony cewki moczowej. WNM klasyfikuje się w trzystopniowej skali:
- I stopień - dolegliwości pojawiają się podczas dużego wysiłku np kichanie, kaszel czy dźwiganie
- II stopień - wyciekanie moczu podczas chodzenia czy wstawania,
- III stopień - wyciek podczas spoczynku tj leżenia czy zmian pozycji.
Do przyczyn powstawania WNM przyczyniają się ciąża i poród, zabiegi operacyjne, które osłabiają uszkadzają struktury anatomiczne jak mięśnie czy więzadła, które podtrzymują narządy rodne. Do czynników ryzyka zalicza się predyspozycje genetyczne w tym osłabienie tkanki łącznej, ciężka praca fizyczna, sport wyczynowy, okołomenopauzalny niedobór estrogenowy, otyłość, zaparcia czy nawracające zakażenia układu moczowego.
Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu polega na zastosowaniu
- fizjoterapii - terapii i ćwiczeń dobranych do możliwości pacjentki
- leczenia hormonalnego - jako wspomaganie fizjoterapii, zalecane w okresie menopauzalnym,
- leczenia operacyjnego - jeśli stan tego wymaga, lub leczenie zachowawcze nie przynosi efektów po 3 miesiącach systematycznej pracy.
Leczenia które wyszły z użycia lub nie są przebadane, a w związku z tym nierekomendowane:
- Farmakologia - Yentreve, suplementy diety, które rzekomo zmniejszają wyciek moczu i poprawiają kondycję mięśni,
- Laser - jest to eksperyment medyczny nie poparty badaniami, nie posiadający publikacji w czasopismach medycznych niezależnych od producentów sprzętu, który używany jest podczas zabiegów,
- Hydrogel aplikowany przezcewkowo - jest to wypełniacz, który zostaje na całe życie, jak na razie słabo znane są długofalowe skutki dla organizmu, gdyż nie jest stosowany długo.
Najlepsze efekty leczenia można uzyskać dzięki współpracy lekarza i terapeuty specjalizujących się w uroginekologii. Zaleca się, aby przed wizytą u fizjoterapeuty, odbyć badanie lekarskie, na które składa się wnikliwy wywiad ogólny, położniczy i uroginekologiczny, badanie przedmiotowe brzucha, miednicy i krocza, test kaszlowy w pozycji ginekologicznej oraz USG oceniające struktury zaangażowane w problem WNM. Na tej podstawie stawiana jest diagnoza, dzięki której dalsza współpraca pacjent - terapeuta przebiega sprawniej, a rezultaty osiąga się szybciej. Fizjoterapeuta przeprowadza dokładny wywiad, ocenia postawę i możliwości jej czynnej korekcji, napięcie spoczynkowe mięśni oraz ich świadome napinanie (skurcz silny, słaby lub brak)… Do indywidualnych potrzeb pacjenta dobierana jest terapia manualna, ćwiczenia mięśni m.in dna miednicy, brzucha, pośladkowych czy przywodzicieli. ćwiczenia odpowiedniego toru oddychania, instruktaż prawidłowego wykonywania czynności dnia codziennego np. kichania, kaszlu czy dźwigania. Gdy wymaga tego stan pacjentki, jako doraźna pomoc w czynnościach dnia codziennego, dobiera się również specjalne tampony czy pessary, które mają na celu zmniejszyć wyciekanie moczu (nie jest to jednak leczenie ale doraźna pomoc). W terapii wykorzystuje się także biofeedback, który polega na biologicznym sprzężeniu zwrotnym i nauce świadomego kurczenia i rozkurczania mięśni dna miednicy. Urządzenie monitoruje zmiany zachodzące podczas aktywności pacjentki. Możliwe jest także zwiększenie siły skurczu dzięki elektrostymulacji.
Mam nadzieję, że choć trochę przybliżyłyśmy problem wysiłkowego nietrzymania moczu. Chciałybyśmy, aby po przeczytaniu tego wpisu, większość z Was, a najlepiej wszystkie, zdecydowały się zadbać o swoje zdrowie i komfort życia. Nie musisz cierpieć z tego powodu.
Jeśli masz jakieś pytania pisz, dzwoń, pytaj, nie krępuj się, wspólnie możemy pokonać tę dolegliwość.
Zapraszamy do kontaktu,
Kasia i Natalia zespół fizjoflow
Bibliografia:
- Abrams P. et al. The standardisation of terminology of lower urinary tract function: Report of the Standardisation Sub-committee of the International Society. Naurourol. Urodyn., 2002, 21, 167-178
- Przeglądzie Urologicznym 2014/5 (87), P. Dębiński, T. Niezgoda “Klasyfikacja nietrzymania moczu i sposoby leczenia”
- Tomiałowicz M, Florjański J, Zimmer M, [i wsp]. Ocena wyników leczenia operacyjnego kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Gin Pol 1996, 3, 141-146
- J. Opara, A..J. Prajsner, T. Socha, A. Poświata; “Fizjoterapia w wysiłkowym nietrzymaniu moczu u kobiet. Część I. Aktualne rekomendacje dotyczące ćwiczeń według Kegla.” Fizjoterapia 2011, 19, 3, 41-49.